Menu

Kryzys psychologiczny w dobie pandemii. Gdzie szukać wsparcia i pomocy? – wpis autorstwa psychologa Michała Stolarczyka

6 kwietnia 2020 - Psychologia
Kryzys psychologiczny w dobie pandemii.  Gdzie szukać wsparcia i pomocy? – wpis autorstwa psychologa Michała Stolarczyka

Kryzys oznacza nie tylko groźbę dla rozwoju osobowości, lecz także szansę dla niej. Jak Feniks z popiołów możemy odrodzić się z głębi kryzysu i rozpocząć dalsze życie, „z nowymi siłami oraz możliwościami”
prof. dr hab. Zygfryd Juczyński

 

 

Kryzysem psychologicznym określamy nagłą sytuację, w której wydarzenia przekraczają nasze zasoby, siły i środki by sobie z nimi poradzić. Kryzys jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka. Powoduje on zachwianie naszego dotychczasowego sposobu funkcjonowania. Zmusza nas do przyjęcia niekorzystnych dla nas warunków, od których nie jesteśmy w stanie uciec i podjęcia kroków zaradczych. Kryzys sprawia, że następuje ogólna destabilizacja w wielu obszarach naszego życia. W czasie trwania kryzysu mamy do czynienia z ograniczonym czasem na podejmowanie decyzji. Problemem jest również niepewność co do konsekwencji  naszych działań. 

Każdy kryzys jest inny, natomiast można wyróżnić kilka cech wspólnych: 

 

Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19 jest kryzysem globalnym. Dotyczy nas wszystkich, mieszkańców niemal całej planety. Stan niepewności, zmiany dotychczasowych przyzwyczajeń, ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, brak możliwości lub utrudnienia dotyczące spotkań towarzyskich, natłok informacji o narastającej liczbie osób chorych i zmarłych, troska oraz obawa o bliskich i ich zdrowie, problemy finansowe, sprzeczne informacje odnośnie przyczyn, skali i skutków pandemii, to nie koniec trudności, z którymi musimy się zmierzyć. Lęk jest więc naturalną reakcją organizmu na zaistniałą, niecodzienną sytuację. Poczucie zachwiania równowagi wewnętrznej, niepewność co do przyszłości, bezradność, apatia, spadek motywacji, poczucie bezsensu to stany, z którymi łatwiej będzie nam sobie poradzić stosując się, w tym trudnym dla nas czasie, do zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczących dbania o zdrowie psychiczne w związku ze stresem wywołanym pandemią:

1. Bądź empatyczny i nie szukaj winnych. COVID-19 wpłynął i wpływa na wiele krajów na całym świecie leżących na różnych szerokościach geograficznych. Nie próbuj łączyć tej choroby z konkretną grupą etniczną czy też narodowością. Nie szukaj “kozła ofiarnego”. Ludzie dotknięci tą chorobą nie zrobili niczego złego. Oni zasługują na nasze wsparcie, współczucie i życzliwość. 

2. Unikaj etykietowania i stygmatyzacji ludzi chorych. Nie określaj ich jako “przypadki COVID-19” (depersonalizacja), “ofiary” , “rodziny COVID-19” (definiowanie całej grupy przez tę chorobę, czynienie z choroby rdzenia ich tożsamości). Zamiast tego myśl i używaj określeń, typu: osoby, które “mają COVID-19”, “chorują / są chore na COVID-19”, “są leczone na COVID-19” lub “ osoby, które dochodzą do siebie / wracają do zdrowia po przebyciu COVID-19”.
Ważne jest by oddzielić osoby od tożsamości związanej z chorobą. Pamiętaj, że po wyzdrowieniu każda z tych osób wróci do normalnego życia. 

3. Zminimalizuj zdobywanie informacji na temat COVID-19, które wywołują u Ciebie niepokój lub pogarszają Twoje samopoczucie. Zasięgaj informacji tylko w  sprawdzonych źródłach, które pozwolą Ci podjąć odpowiednie kroki w celu ochrony siebie i Twoich bliskich. Ustal sobie określony czas w ciągu dnia, kiedy będziesz śledził wiadomości. Rób to maksymalnie raz lub dwa razy dziennie i raczej nie więcej niż przez 30 do 60 minut. W żadnym wypadku nie pozwól sobie i odradzaj innym spędzanie długich godzin na wertowaniu informacji na temat wirusa i samej choroby. Nie pozwól, aby pandemia stała się głównym aspektem twojego życia. Unikaj plotek, fake newsów i wiralowych, niesprawdzonych informacji. Trzymaj się faktów i przekazu ze sprawdzonego źródła, pozbawionego dramatycznego, katastroficznego czy histerycznego tonu. To pozwoli zminimalizować strach.
Na końcu artykułu znajdziesz kilka stron i kanałów informacyjnych, z których, naszym zdaniem, warto korzystać.

4. Chroń siebie i wspieraj innych. Wzmacniaj, rozpowszechniaj i angażuj się w pozytywne działania, które obserwujesz. Pomaganie ma pozytywny wpływ zarówno na osoby potrzebujące jak również pomagające. Zadzwoń do sąsiadów, może potrzebują Twojej pomocy w zrobieniu zakupów, wyprowadzeniu psa, wykupieniu recepty, a może po prostu wsparcia w postaci rozmowy.  Sprawdź czy w okolicy nie są organizowane akcje, w których mógłbyś wziąć czynny udział: szycie maseczek, dostarczanie ciepłych posiłków personelowi medycznemu, zbiórki żywności czy środków ochrony albo funduszy na te cele. Wspieraj lokalne biznesy, małe firmy, które z powodu epidemii są zagrożone: kup obiad na wynos w restauracji obok, zamów książkę z lokalnej księgarni, zajrzyj do najbliższego warzywniaka i kwiaciarni, jeśli korzystasz z ponownie otwartego fryzjera czy kosmetyczki, zostaw im napiwek. Wspólnymi siłami możemy pomóc im przetrwać kryzys. Działanie jako jedna społeczność pomoże nam stworzyć poczucie solidarności we wspólnym radzeniu sobie z pandemią i jej skutkami.

5. Doceń pracowników służb medycznych, którzy opiekują się i leczą pacjentów z COVID-19. Dostrzeż rolę jaką pełnią w ratowaniu życia i zapewnianiu bezpieczeństwa ludziom, których kochasz. Zupełnie nieakceptowalne są sytuacje, w których ktoś np. żąda, aby pracownik służby zdrowia wyprowadził się bloku, w którym mieszka, bo “ma na co dzień kontakt z chorymi i może wszystkich zarazić”. Takie zachowanie jest zrozumiałe, ale nie może być akceptowane. Jeśli spotykasz się z tego typu sytuacją – reaguj stanowczo i stawaj w obronie pracowników służby zdrowia.
Jeżeli sam jesteś pracownikiem ochrony zdrowia pamiętaj, aby szczególnie dbać o siebie w tym trudnym czasie. Spróbuj opracować strategię, która pozwoli na odpowiednią ilość odpoczynku, czas na wartościowe posiłki i kontakt z najbliższymi. Unikaj szkodliwych sposobów radzenia sobie ze stresem, tj. palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków, pracoholizm.  Poczucie presji, stres które Ci teraz towarzyszą są całkiem normalne i nie świadczą o Twoich kompetencjach zawodowych. Dbanie o zdrowie psychiczne w obecnej sytuacji jest równie ważne jak dbanie o zdrowie fizyczne. 

6. Staraj się utrzymywać kontakty społeczne. Dzwoń, pisz e-maile, umawiaj się na wideorozmowy ze swoimi bliskimi, przyjaciółmi, znajomymi. Masz naprawdę wiele możliwości, które pozwolą Ci utrzymać stały kontakt z ludźmi i podtrzymać więzi. Może być to ciekawe doświadczenie i alternatywa, która zostanie z Tobą na dłużej.

7. Spróbuj w miarę możliwości zachować swoje codzienne nawyki lub stwórz nowe, adekwatne do okoliczności. Postaraj się tworzyć każdego dnia realną listę rzeczy do zrobienia. To pozwoli odwrócić uwagę i zachować poczucie sprawstwa i kontroli.  Dostosuj swoje obowiązki do obecnej sytuacji i daj sobie przyzwolenie na mniejszą efektywność i produktywność. 

8. Dbaj o swoje potrzeby fizyczne i psychiczne. Pielęgnuj te aktywności, które lubisz i uważasz za relaksujące. Staraj się ćwiczyć, dbać o higienę snu oraz zdrowe odżywianie. Jest to czas, w którym w szczególności powinniśmy dbać o naszą kondycję fizyczną i psychiczną.

9.  Pozbądź się poczucia winy i presji. Pamiętaj, że sytuacja, w której się znaleźliśmy jest trudna dla nas wszystkich. Masz prawo czuć się źle, nie radzić sobie, odczuwać napięcie, mieć wątpliwości i obawy, nie mieć motywacji itd. Nie musisz cały czas być silny, optymistyczny, produktywny, wspierający i nie czuj się winny jeśli non-stop taki nie jesteś.

 

Jeżeli czujesz, że potrzebujesz wsparcia, nie bądź z tym sam! Nie bój się prosić o pomoc przyjaciół, rodziny czy profesjonalistów. Psychologowie, psychoterapeuci, pedagodzy, wolontariusze wyciągają pomocną dłoń. Również szpitale psychiatryczne, poradnie zdrowia psychicznego działają cały czas, z pewnymi ograniczeniami, dotyczącymi głównie możliwości spotkań grup wsparcia i kontaktu bezpośredniego. W zamian za to zostały uruchomione dodatkowe linie, na które możesz się zgłosić, gdy doświadczasz  trudności. 

 

Lista ogólnopolskich telefonów zaufania:
800 100 102 bezpłatna pomoc psychologiczna WOT (Wojsko Ochrony Terytorialnej)
dla osób, które doświadczają kryzysu w związku z leczeniem  SARS-CoV-2 lub kwarantanną. 

800 70 2222 bezpłatny telefon do Centrum Wsparcia – fundacja ITAKA
Wsparcie psychologiczne przez cały tydzień

22 635 09 54 Telefon zaufania dla osób starszych, samotnych, potrzebujących wsparcia psychologicznego.

739 903 452 –  Halofon dla seniorów.
Telefon do wolontariuszy, którzy chętnie wysłuchają, wesprą dobrym słowem. 

116 111  –  bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży.
Wsparcie psychologów i pedagogów.

Pomoc psychologiczna w Krakowie: 

Krakowski Instytut Psychoterapii, prowadzony przez Stowarzyszenie „Siemacha” 

Terapeuci dyżurują od poniedziałku do piątku w godz. 10.00–18.00 pod numerami:

783 222 700  Krakowski Instytut Psychoterapii, ul. Podbrzezie 6 

603 890 858 Krakowski Instytut Psychoterapii, os. Krakowiaków 2

661 011 023 Krakowski Instytut Psychoterapii, ul. Ptaszyckiego 6

 

Ośrodek interwencji Kryzysowej Kraków 

(12) 421 92 82 – całodobowy numer dla osób potrzebujących.
Dodatkowo na stronie https://oik.krakow.pl możesz znaleźć listę bieżąco aktualizowanych, dodatkowych numerów dla wszystkich osób, które potrzebują wsparcia psychicznego, szczególnie dla tych objętych kwarantanną. 

 

Czas społecznej izolacji, napięcia, niepewności może być szczególnie trudny dla osób, które wcześniej borykały się z różnego rodzaju problemami. Ciągle napływające do nas niepokojące informacje mogą doprowadzić do nasilenia zaburzeń lękowych. Zalecenia co do wzmożonej higieny i mycia rąk mogą stanowić ogromne wyzwanie dla osób borykających się z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi zwłaszcza na tym tle. Również osoby z depresją mogą doświadczać pogorszenia swojego stanu z uwagi m.in. na niepokój oraz większą izolację od innych ludzi. Jest to dla nas wszystkich sytuacja nadzwyczajna. Jesteśmy zmuszeni do rezygnacji z wielu aktywności, stoimy w kolejkach do sklepu, w których, zwłaszcza w początkowym okresie pandemii, zdarzało nam się widzieć puste półki. U części z nas cała sytuacja może przywoływać nienajlepsze skojarzenia z okresu stanu wojennego czy generalnie czasów PRL w latach ‘80 (żywność na kartki, zamknięte granice, ograniczenia w życiu publicznym i w zakresie swobód obywatelskich, wzmożona kontrola obywateli itp.).
Ważne jest więc byśmy w tym czasie byli dla siebie i  innych szczególnie wyrozumiali. Spróbujmy dostrzec pozytywne strony i pewnego rodzaju szansę na zatrzymanie się. Okazję do spędzenia czasu z najbliższymi, chwilę na refleksję nad dotychczasowym życiem, pochylenie się nad wieloma sprawami dla których w codziennej gonitwie nie mieliśmy czasu. Życie toczy się, ale w innym rytmie. Teraz mamy niepowtarzalną szansę by zbudować nasz świat “na nowo”. 

 

Lista wiarygodnych źródeł (osobisty wybór): 

WHO – World Health Organizationhttps://www.who.int

Serwis Rzeczypospolitej Polskiejhttps://www.gov.pl – szczególnie zalecenia Ministerstwa Zdrowia https://www.gov.pl/web/koronawirus oraz https://pacjent.gov.pl

Narodowy Instytut zdrowia Publicznegohttps://www.pzh.gov.pl

Strony na Facebooku:
Ministerstwo Zdrowia;
Kancelaria Premiera;
Kancelaria Prezydenta;

Mapa zachorowań w Polscehttps://wirus2019.pl

Mapa zachorowań na Świeciehttps://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html?fbclid=IwAR0oKIKJlc-zeNZGFBVEN0-O-58daoCDaKicXwC10cjFWgCZqTPgavseTfI#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6

Popularnonaukowy kanał na YouTube: Nauka.To Lubię prowadzony przed dr Tomasza Rożka – fizyka, dziennikarza, popularyzatora nauki

Popularnonaukowy kanał na YouTube: Uwaga! Naukowy Bełkot prowadzony przez dr Dawida Myśliwca – chemika, blogera, popularyzatora nauki

Popularnonaukowy kanał na YouTube: Kasia Gondor prowadzony przez mgr Katarzynę Gondor – biotechnolożkę, blogerkę, pasjonatkę i popularyzatorkę nauki

 

wersja 1.1 z 03.05.2020

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.